In deze leeswijzer wijzen we op bijdragen die elders verschenen zijn en geven we kort een aanduiding van het belang. We gebruiken daarbij de internetlink van de website waarnaar we verwijzen. We kiezen – in grote lijnen – een chronologische volgorde: de meest recente stukken bovenaan.

Is kerkelijke herverkaveling een absurd idee? Of gaat het om kerkhervorming?

Mr. Pieter Pel schrijft in Nader Bekeken van februari 2024 over het idee van prof. Herman Selderhuis voor een kerkelijke herverkaveling. Selderhuis opperde dit idee mede naar aanleiding van gebeurtenissen in de CGK rond de vrouw in het ambt. Van allerlei kanten wordt dit idee bestreden. De één noemt het absurd; de ander wijst juist op Paulus’ oproep om verdeeldheid en scheuringen te vermijden.

Pel wijst erop dat bij dergelijke bestrijdingen vaak een definitie van de kerk wordt gehanteerd die niet aansluit bij (of afwijkt van) wat de Bijbel over de kerk zegt en wat in de gereformeerde belijdenisgeschriften wordt beleden.

Een citaat: ‘Deze oppositie tegen herverkaveling komt voort uit (…) een pluriforme kerkidee van ‘ruimdenkende’ mensen die staan voor breedte (geen diepte!) die diversiteit, inclusiviteit, tolerantie en respect zien als hoogste kerkelijke goed.’

Pel stelt dat deze ‘platte kijk op de kerk’ ver af staat ‘van de belijdenis van de kerk die onderscheidt tussen de echte kerk van de Heer (kuriakè) en het labyrint dat mensen ervan maken; die oproept om de kerk te beoordelen naar haar eigen kenmerken, waar een breedte buiten de band met de Schrift niet toe behoort; en die ons dringend oproept bij de echte kerk te blijven, het doolhof te ontvluchten en niet weg te zinken in het moeras.’
Hij besluit onder meer met: ‘Laten we het label ‘kerkelijke herverkaveling’ maar gewoon vervangen door ‘kerkhervorming’. Dat is de zaak waar het om draait.’

De tekst van het hele artikel is hier te lezen.

‘Nieuwe’ gereformeerde kerken (5)

Rond en na de datum van 1 mei 2023 waarop de voormalige GKV en NGK fuseerden tot de Nederlandse Gereformeerde kerken is het blijven gisten onder hen die bezwaard zijn over de ontwikkelingen in beide voormalige kerkverbanden en over de fusiekerk.
De Gereformeerde Kerk Assen-Kornhorn (GKN) kreeg leden over uit Leeuwarden en omgeving en ging vanaf 8 januari 2023 kerkdiensten in Leeuwarden beleggen. De hersteld Gereformeerde Kerk Rijnsburg e.o. vond onderdak binnen het verband van de DGK.

In Hardinxveld-Giessendam is een initiatiefgroep actief door per oktober 2023 samenkomsten op de zondagmiddagen of -avonden te beleggen; iets dergelijks gebeurt sinds 5 november 2023 in Buitenpost. Daarover was het volgende bericht te lezen op eeninwaarheid.info.
De vrijgemaakt Gereformeerde Kerk Urk (die niet meeging met de fusiekerk) is middagdiensten gaan beleggen in Vollenhoven en in Drachten. Onbekend is of het doel van deze ‘preekplaatsen’ is om wijkgemeenten te worden (op weg naar eventuele zelfstandige gemeente).

‘Nieuwe’ gereformeerde kerken 4

In maart 2022 werd er in Leeuwarden een bezinningsavond gehouden met medewerking van de Studiegroep Midden Nederland.
Ds. F.J. Bijzet sprak daar over zorgelijke ontwikkelingen in de GKv.
Naar aanleiding daarvan werd een initiatiefgroep gevormd die contact zocht met de kerkenraad van de Gereformeerde kerk Assen-Kornhorn (GKN).
In samenwerking met, en onder verantwoordelijkheid van deze kerkenraad worden er vanaf zondag 8 januari kerkdiensten belegd in Leeuwarden.
Informatie over deze diensten is hier te lezen.

Een andere ontwikkeling: de hersteld Gereformeerde kerk Rijnsburg e.o. heeft zich eind vorig jaar gevoegd bij het kerkverband van DGK.

Manifest Kerngroep bezinning GKv

Op de site bezinninggkv.nl heeft de kerngroep een manifest geplaatst met de volgende inleidende woorden:

Als Kerngroep bezinning GKv maken wij ons grote zorgen over een verandering in omgang met de Heilige Schrift zoals duidelijk wordt in de onderbouwing door de Generale Synode (Goes) van haar besluit dat ook zusters toegelaten kunnen worden tot alle kerkelijke ambten. De huidige context en cultuur krijgt een veel grotere plaats in het vaststellen van de betekenis van Bijbelse teksten dan wij verantwoord achten. Dat het in deze andere omgang met de Schrift niet gaat om een incident, wordt duidelijk in de nieuwe kerkorde. In deze kerkorde blijkt dat een enkel beroep op de Schrift niet meer doorslaggevend kan zijn, omdat plaatselijke gemeenten ieder met behulp van een goede exegese tot tegengestelde conclusies kunnen komen. Wij zijn er van overtuigd dat onze kerken hierdoor niet meer veilig zijn voor hen die bijgestaan moeten worden in de strijd tegen dwaalleer en ook niet meer veilig voor volgende generaties die nog moeten leren zich gelovig te binden aan het volledige gezag van Gods Woord in leer en leven.

Vervolgens worden stellingen neergezet en uitgewerkt.

Het manifest is hier te lezen.

Regie bij een fusie

Ds. J. Wesseling schrijft in Nader Bekeken over het proces rond de fusie van NGK en GKV tot NeGK.
Zijn artikel bestaat uit drie delen. Hij uit kritiek:
-op de kerkorde
-op het eigenmachtig handelen van de Regiegroep
-op een misplaatst machtswoord van een predikant in het blad Onderweg die druk uitoefent om mee te gaan in de fusiekerk

Dit artikel staat op pagina 366-374 van het novembernummer 2022 van Nader Bekeken.

‘Nieuwe’ gereformeerde kerken 3

In ’t Harde is een gereformeerde kerk ‘t Harde en omstreken aan het ontstaan.
De initiatiefgroep liet op 19 april 2022 een persbericht uitgaan. Daarin is opgenomen dat de initiatiefgroep bestaat uit leden die voorheen lid waren van de GKv.
Zij stelt zich als doel de gereformeerde prediking en het kerkelijk leven, dat zich gebonden weet aan de Heilige Schrift en de gereformeerde belijdenis, in de regio ’t Harde te behouden en voort te zetten.
Er worden elke zondag kerkdiensten belegd, in de regel om 14.30 uur. De bedoeling is zo snel als mogelijk door te groeien naar twee samenkomsten per zondag. In de diensten worden predikanten van DGK en GKN gevraagd voor te gaan.
Het streven is om op termijn verder te gaan als een zelfstandige gereformeerde kerk en aansluiting te zoeken bij het nieuwe kerkverband van DGK en GKN.

De initiatiefgroep maakt regelmatig nadere informatie bekend op de website. Informatief zijn bijvoorbeeld de Nieuwsbrieven, daar ook te vinden.

‘Nieuwe’ gereformeerde kerken 2

Begin november 2021 verschenen er berichten over een afscheiding van de GKv Katwijk. Sinds 31 oktober 2021 werden door afgescheiden broeders en zusters erediensten belegd. Informatie hierover is te vinden op www.eeninwaarheid.info van 6 november 2021 onder het kopje Uit de kerken.

Op 9 februari 2002 verscheen er een persbericht waaruit valt af te leiden dat er ook vanuit de GKv Rijnsburg broeders en zusters zich hebben afgescheiden. Men noemt zich de Hersteld Gereformeerde Kerk Rijnsburg e.o. Het bericht spreekt over het beleggen van twee diensten per zondag en over circa 50 leden. Het bredere bericht is te vinden op www.eeninwaarheid.info van 12 februari 2022 onder het kopje Uit de kerken.
Inmiddels heeft de kerk een eigen website.

‘Nieuwe’ gereformeerde kerken

In 2020 en 2021 zijn er enkele ‘nieuwe’ gereformeerde kerken ontstaan. We zetten nieuw tussen hoge komma’s, omdat het oogmerk niet is om nieuw te zijn, maar om de vrijgemaakt Gereformeerde Kerk voort te zetten of kerk te zijn in lijn met de vrijgemaakt Gereformeerde Kerken van (kortgezegd) vóór de wending naar de nieuwe hermeneutiek.

Zo is in maart 2020 de Hersteld Gereformeerde Kerk Bunschoten-Spakenburg HGK-BS ontstaan naar aanleiding van het besluit van de kerkenraad van de GKv Spakenburg-Noord om niet langer ‘verder te willen’ met ds. H. Sj. Wiersma. Er ontstond een comité Noorderkerkblijven die een brief aan de gemeenteleden van Spakenburg-Noord stuurde en vervolgens een verklaring over het starten met het beleggen van erediensten. Die stukken zijn te vinden op eeninwaarheid.info onder Kerkverband, dd. 10 maart 2020.
De HGK-BS zegt op haar website iets over zichzelf onder Wie we zijn.

Na de zomer van 2021 ontstond de Gereformeerde Kerk Regio Zuidoost Groningen. Zij is vanaf 5 september erediensten gaan beleggen. Op haar website is een interview geplaatst zoals dat in het Reformatorisch Dagblad heeft gestaan. Wat de bedoeling voor de toekomst is, kunt u lezen onder Over ons.

Begin november verschenen berichten over een afscheiding van de GKv Katwijk met als reden dat de kerkenraad het besluit van de GS Goes heeft geratificeerd en daarmee de twee tegengestelde uitleggingen van de Bijbel rond de vrouw in het ambt accepteerde. Sinds 31 oktober 2021 gingen de afgescheiden broeders en zusters erediensten beleggen. Dit met hulp van de kerkenraad van de al genoemde HGK-BS. Informatie is hier te vinden in een bericht van eeninwaarheid.info van 6 november 2021 onder Uit de kerken.

Kerkenraad GKv Urk over nieuwe hermeneutiek GS Goes

De kerkenraad van de GKv Urk heeft in het najaar van 2021 de gemeente geïnformeerd over de besluiten van de GS Goes. Het betreft de besluiten op de revisieverzoeken over vrouwen in de leidinggevende ambten. De kerkenraad wijst de gemeente op de nieuwe hermeneutiek die hierachter zit. Daarvoor is een hand-out gebruikt die op de website van ‘Urk’ te vinden is. Dit is een heldere en bondige uitleg van de dingen waar het om gaat bij het verstaan van de Bijbel.

De hand-out heeft aan het einde een belangrijke conclusie. We citeren:
“De gedachte dat de Heilige Geest ons vandaag leidt tot nieuwe inzichten die verder gaan dan, ja, zelfs kunnen ingaan tegen wat er in Gods Woord geschreven staat, is een typisch voorbeeld van de nieuwe hermeneutiek, een manier van Bijbeluitleg die tegen de Bijbel ingaat.
De Heilige Geest werkt door het Woord. Sola Scriptura: Alleen door de Schrift.
We zijn ervan overtuigd dat we als Gereformeerde Kerk op Urk in deze nieuwe koers niet mee kunnen, omdat voor ons de drie kenmerken van de ware kerk in geding zijn (NGB 29).”

Toenemende spanning in GKv rond vrouw en ambt

Het RD van 29 mei 2021 publiceerde over spanningen die zijn ontstaan naar aanleiding van beslissingen van de GS Goes 2020 over vrouw en ambt. Het betreft beslissingen op revisieverzoeken van kerken die bezwaar hebben geuit tegen de beslissing van de GS Meppel 2017 om vrouwen tot alle ambten toe te laten. Het RD-artikel gaat in op de positie van de kerken van Capelle aan den IJssel Noord en Urk en op die van bezwaarde predikanten. Daarvan zijn er meerderen die de GKv verlaten hebben.
Het artikel is hier te lezen.

Misverstand over toorn en zegen

In verband werd o.a. door ds. H. de Jong (NGK) opgemerkt dat in de coronacrisis Gods toorn voelbaar wordt. En prof. A. van de Beek schreef dat God geen lieve papa is. Tegen deze publicaties werd door anderen geprotesteerd. Ds. J. Wesseling schrijft naar aanleiding daarvan in Nader Bekeken van mei 2021 dat publicaties als die van De Jong en van Van de Beek als stenen in een stille vijver plonsden. Hij signaleert dat de neiging om Gods toorn te negeren of te bagatelliseren een veranderend levensgevoel weerspiegelt. Of sterker gezegd: dat het een vervormen van de waarheid en een verdoezelen van de realiteit is. Wesseling legt een link met een optreden van Almatine Leene die bij de start van 2021 heel Nederland de zegen van God beoogde mee te geven. Wesseling is dar kritisch over: “Zij verwart Gods genadige belofte van heil, vergevening en zorg met de vervulling ervan door geloof. Bij Jezus zit die voorwaarde er al onlosmakelijk aan vast. Zo’n landsbrede zegen stuit al af op zijn woorden.” Wesseling geeft in dit artikel aan hoe de Bijbel spreekt over toorn en zegen. Als het gaat over toorn en oordeel spreekt Wesseling over de bastonen van het evangelie.  En hij stelt confronterende vragen: “Durven wij – kerken, voorgangers, christenen – het nog wel aan om in onze geseculariseerde cultuur het evangelie te laten klinken, inclusief die bastonen? Of modelleren en fatsoeneren we het beeld van God zó dat Hij past in óns idee van wat Hij zou moeten zijn? Zijn we bezig met eigenwillige godsdienst? Mijn zorg is dat we als kerken onze roeping verzaken door niet meer het hele en eerlijke verhaal te vertellen.”
Het artikel kunt u hier lezen.

Brief van kerkenraad GKv ‘Capelle Noord’: niet op ongewijzigde manier blijven deelnemen aan het kerkverband

De kerkenraad van de GKv van Capelle-Noord schreef op 31 maart 2021 aan alle kerkenraden binnen de GKv een brief met een dringende oproep m.b.t. besluiten van de GS Goes.
Het betreft de revisieverzoeken over de besluiten van de vorige GS om zusters tot alle kerkelijke ambten toe te laten. Deze brief kunt u hier lezen.

De brief wijst aan waarom deze besluiten en het onderliggende commissierapport onaanvaardbaar zijn. Het gaat ‘Capelle-Noord’ om het punt dat de cultuur leidend is geworden bij de uitleg van de Bijbel waarmee de kerken zich verheffen boven Gods Woord. De brief constateert dat dat volgens de besluiten van Goes in de kerk er twee tegengestelde opvattingen naast elkaar mogen bestaan: de opvatting dat zusters in de ambten tegen de Schrift ingaan én de opvatting dat dit in overeenstemming met de Schrift is. Het aanvaarden van een gelijkwaardigheid van die tegengestelde opvattingen betekent in feite het opgeven van de opvatting dat dit in strijd met de Schrift is.

De weg van (nogmaals) revisie vragen wijst de kerkenraad af. Hij stelt de medekerkenraden voor een appèl op de (nog niet afgesloten) GS Goes te doen. De kerkenraad zegt dat, als we op een ongewijzigde manier blijven deelnemen aan het kerkverband, we ons daarmee medeschuldig maken aan de koers van een onschriftuurlijke manier van Bijbellezen. “Dat mogen we niet doen.”

De kerkenraad schrijft “Tegelijk hebben we een roeping, niet alleen om ons te distantiëren, maar ook om kerkelijke eenheid te zoeken en vast te houden op grond van Schrift en belijdenis. Een kerkverband bestaat uit kerken waar metterdaad eenheid is in erkenning en beleving van het Woord van God en de belijdenis van de kerken, alsook van de regels die op grond daarvan voor het kerkelijk leven gelden. (…)
Tegelijk willen we blijven zoeken naar andere kerken die willen staan op dezelfde basis. Daarom zullen we van harte processen ondersteunen waarin kerken die staan op dezelfde basis elkaar zoeken om (nieuwe) verbanden aan te gaan.”

 Een nieuwe koers. Hoe verder met de GKv?

Ds. F.J. Bijzet schrijft op 21 maart 2021 op eeninwaarheid.info een indringende analyse van een nieuwe koers binnen de GKv. Hoofdinvalshoek is een nieuwe manier van bijbellezen. Daarvan zegt hij dat ons leven meer en meer de boodschap van de Bijbel gaat bepalen i.p.v. andersom. Hij laat die invloed in de GKv zien met
– de besluiten over de toelating tot zusters in de ambten
– het accepteren van homoseksuele relaties
– het geen richting durven/willen nemen als het gaat om ongehuwd samenwonen of het trouwen met een ongelovige
– het denken over schepping of evolutie

Bijzet benoemt dit als een funeste koers en ziet bewaarheid worden waar prof. Van Bruggen voor waarschuwde in een advies aan de GS Ede 2014. In betrekkelijk korte tijd is er veel opgeschoven en zijn ingrijpende veranderingen te zien.
Hij stelt ook de vraag: hoe verder? Hij stelt dat de kenmerken van de ware kerk van art. 29 Nederlandse geloofsbelijdenis in geding zijn en zegt dat wij in deze koers niet kunnen en willen meegaan. Het hele artikel is hier te lezen.

Belijdenis, levensgevoel en vervreemding

NGK  en GKv zijn vergaand op weg naar kerkelijke eenheid. Vanuit de Generale Synode en de Landelijke Vergadering is de zogenaamde Regiegroep Hereniging NGK-GKv ingesteld. Deze Regiegroep stelt voor om te zoeken naar een nieuwe verankering aan de leer van de Bijbel. Ds. J. Wesseling schreef in Nader Bekeken van januari 2021 over voorstellen van de Regiegroep. Deze ziet een groeiende kloof tussen de papieren werkelijkheid (van de aanvaarde belijdenisgeschriften en de binding daaraan) en het gemeentelijke leven. Mede vanwege culturele invloeden leeft de binding aan de belijdenis steeds minder in de kerken. Wesseling zegt de ontwikkelingen te herkennen. De intentie van de Regiegroep waardeert hij positief. Toch vallen hem bepaalde dingen op. Namelijk dat niet gezegd wordt dat belijdenissen allereerst bepaald zijn door het Woord van God. De helderheid van Gods Woord stelt ons in staat om adequaat te belijden. Maar nu zorgen onze gevoelens van vervreemding voor een kloof. Wesseling noemt het pedant van de Regiegroep om te zeggen dat er een verankering zou moeten komen door een nieuwe formulering die toekomstgericht en toekomstvast is. Het voorstel om op een nieuwe manier te belijden berust op een sentiment, op gevoelens van vervreemding. “Zonder goede diagnose wordt een oorzaak aangewezen en een medicijn aangereikt. En dat ‘slik’ ik niet zonder meer.” En zo onderkent Wesseling nog een heel aantal zaken meer uit de voorstellen van de Regiegroep waar hij kritiek op oefent. De rode draad in zijn kritiek is dat er onterecht problemen bij het vasthouden aan de gereformeerde belijdenis worden gelegd. Hij ziet andere oorzaken “Ons levensgevoel is eerder geseculariseerd, hoogmoedig en wereldgelijkvormig dan schuldbewust en heilbegerig.” Het artikel kunt u hier lezen.

Extra nieuwsbrief HGK Bunschoten-Spakenburg n.a.v. GS Goes revisieverzoeken

De Hersteld Gereformeerde Kerk Bunschoten-Spakenburg (HGK-BS) is ontstaan doordat in de kerkenraad van de GKv Spakenburg-Noord geen ruimte bleek voor ds. H. Sj. Wiersma om vast te houden aan een confessioneel-gereformeerde koers. Dat had o.a. te maken met de kwestie dat ds. Wiersma wilde kunnen uitdragen dat het toelaten van zusters in leidinggevende ambten tegen de Schrift ingaat.

In een extra nieuwsbrief van de HGK-BS wordt ingegaan op en rond een dergelijke toelating dat twee tegengestelde opvattingen over de Bijbel mogelijk zouden zijn volgens de GS Goes 2020. Hierin wordt aangegeven dat uit deze kwestie ‘Spakenburg-Noord’ blijkt, dat de ruimte om deze twee tegengestelde standpunten naast elkaar te laten bestaan, er niet is en ook niet kan bestaan op grond van de Schrift. Een citaat: “De manier van omgang met het Woord van God zoals de synode dat doet, zorgt ervoor dat de Bijbel als betrouwbaar en ondubbelzinnig Woord van God, de zeggenschap zal kwijtraken in de GKv. Het zal zijn effect hebben op ‘hete hangijzers’ die nog komen (zoals de wijze van denken over huwelijk/samenwonen en echtscheiding, de omgang met homoseksualiteit, de handhaving van de tucht, enz.) en op bijvoorbeeld de inrichting van de eredienst (met de plaats van de wet, de psalmen, enz.). In de GKv klinkt de stem van God niet meer helder. Daardoor zal het meer en meer gaan ontbreken aan goede leiding op basis van Gods Woord.”

 Een nieuwe kerk en het kompas van Gods Woord

In Nader Bekeken van maart 2020 schrijft ds. J. Wesseling over de ‘nieuwe kerk’ van GKv en NGK n.a.v. unanieme besluiten van de GS GKv en LV NGK tot verdere eenwording. Wesseling toont zich zeer bezorgd. Enkele citaten:

“Overduidelijk is ook dat in beide kerkverbanden de schriftuurlijke tolerantie gaandeweg steeds meer wordt ingeruild voor de humanistische variant. Niet de gezamenlijk afgesproken leer is maatstaf, maar de vrome en goedwillende mens wordt uitgangspunt (zie ook Bart van Egmond in Nader Bekeken, sept./okt. 2019). Ondanks het besluit van 2017 worden vanuit de NGK juist de beginselen ven het gereformeerde kerkrecht ter discussie gesteld. Het voorgestelde concept zet ook ongemerkt tal van principes overboord (o.a. ‘kerken zullen zich houden aan de kerkorde!’). ‘Beginselen’ blijkt een containerbegrip, waarvan de inhoud onduidelijk is.”

En:

“Je hoeft niet helderziend te zijn om te voorspellen waarop dit uitloopt. Ik voorzie een kerk waar menselijke vrijheid en ontplooiing hoog in het vaandel staan. Een kerk waar ruimte komt voor allerlei wind van leer (we noemen dat dan: verschil in exegese). Ik voorzie ook een evangelisch-vrijzinnige kerk, die nog wel gereformeerd heet maar het wezen en de spirituele waarden ervan verloochent. Ik voorzie daarom ook gewetensnood. Hoe veilig ben je nog in deze kerk, wanneer je gezonde, confessioneel betrouwbare prediking wilt horen, ook vanwege je kinderen en kleinkinderen? En welke plek krijgt daarin de dienaar van het Woord, die gezond en betrouwbaar confessioneel gereformeerd wil blijven? Er is nog een vraag die mijn hart zeer verontrust. Is in deze nieuwe kerk de gezonde leer van Gods Woord nog wel veilig? Wordt het wel een ware kerk, omdat ze daarvan daadwerkelijk de kenmerken vertoont en zich in álles richt niet naar de mens, maar naar Gods Woord?”
Dit artikel kunt u hier lezen op pagina 6 – 10.